Chichén Itzà: weer tempel onder Maya complex ontdekt

Een van de beroemdste Unesco werelderfgoederen en best bewaarde kunstschatten uit ons culturele verleden staat onder meer in Mexico. Op het noordelijke schiereiland Yucatàn staan enige tempelcomplexen van de uitgestorven Maya cultuur. Het voornaamste en best bewaarde tempelcomplex Chichén Itzà bevindt zich in het binnenland. Bovengronds fraai gerestaureerde gebouwen, maar ondergronds wordt nu ook veel moois ontdekt, dankzij geavanceerde scantechnieken. Over de lang verborgen Maya-wereld onder ons..

Na de tien uur durende vlucht nog per riante KLM Boeing 747 van Schiphol naar Mexico Stad door gelabeld per Aeroméxico naar Cancùn op het schiereiland Yucatàn. Na een paar uur slapen en een mislukte pick-up toch per touringcar is het drie uur rijden naar Chichén Itzà. Uiteraard via een paar tussenstops bij een kerk in het dorpje Valladolid en de onvermijdelijke souvenirwinkels met lunch en echte sjamanen die je vers gekochte glad gepolijste talisman van gladde steen in kunnen stralen voor levenslang geluk en vruchtbaarheid. Ook dat nog.

Onderweg in de bus wordt het wereldwonder van de Maya cultuur met omhoog gehouden gelamineerde afbeeldingen uitgelegd door een Mexicaanse zoon van een wijlen vermaard archeoloog. Het complex Chichén Itzà draait om zijn voornaamste monument, de piramide van Kukulcàn. Dit bouwwerk is al veel onderzocht. Reeds in de dertiger jaren van de vorige eeuw ontdekten archeologen een tweede exemplaar in de huidige zichtbare piramide. Onder de piramide bevindt een onderaardse waterbron ofwel Cenote, waarin men kan zwemmen.

Onze gids Salvador, ofwel Sam, leidt ons rond door het immense complex en vertelt onderwijl interessante weetjes, geïllustreerd met meegebrachte afbeeldingen die de kring rondgaan. Sam is tanig en al aardig op leeftijd zo te zien en heeft een markante door de zon verweerde kalende kop. Gewapend met rugzak, hoge wandelstok en achterover gekamde lange witgrijze manen baant hij zich een weg door de menigte. ‘Follow the leader’, roept hij af en toe geamuseerd achterom naar zijn schare toeristen. Lang geleden werd hij hier in de buurt geboren. Zijn ouders verhuisden na enige jaren naar Los Angeles, waar Sam opgroeide. Hij studeerde archeologie en na zijn studie besloot hij weer terug te keren naar zijn moederland om mee te werken aan de omvangrijke restauraties in Chichén Itzà. En met succes.

De tweede tempel in de Kukulcàn-tempel werd al in de dertiger jaren van de vorige eeuw ontdekt. En na moderne scanning methoden als elektrische weerstandstomografie en Lidar kan hier zelfs sinds kort een derde piramide aan worden toegevoegd. Deze ‘pure’ oudste piramide zou tussen 550 – 800 na Christus zijn gebouwd door de Maya’s die toen niet in aanraking kwamen met andere beschavingen. En in de architectuur kan men een geleidelijke verandering van stijl zien van de zogenaamde Puuc-stijl die werden gedeeld met Uxmal en andere complexen op het schiereiland, naar de zogenoemde Maya-Toltec stijl.

De laatste Kukulcàn-tempel werd rond 1200 na Chr. gebouwd. De stad floreerde als economisch, militair en religieus centrum van de Maya’s in het toenmalige Meso-Amerika, dat vrijwel heel Midden-Amerika omvatte. Chichén Itzà betekent letterlijk ‘in de mond van de Itzà-bron’. In 1150 na Chr. Kwam er een nieuw bewind over de stad en regeerde nog 150 jaar totdat Chichén Itzà definitief  werd overgenomen door de rivaliserende stad Maya Pan. De inwoners werden politiek en commercieel assertiever dan hun voorgangers en hun geschiedenis werd dan ook gekenmerkt door vele bloedige gevechten.

Chichén Itza werd tenslotte onverwacht verlaten rond 1400, waarschijnlijk door interne gevechten of gebrek aan voedsel. Er zijn over dit mysterie vele theorieën, maar niemand weet het zeker. Onlangs werden in omliggende landen Guatemala en Honduras naast de oude ook ‘nieuwe’ Maya bouwwerken ontdekt. Hoe gaat dit verder en wat gaan we nog ontdekken met de geavanceerde scanningmethoden? We gaan het zien..